Gaslight là gì? Cách nhận biết và xử trí khi bị thao túng

Gaslight là gì? Không phải ai cũng nhận ra rằng mình đang bị thao túng tinh thần; hoặc đang thao túng người khác. Khi bạn bị gaslight, bạn có thể tin vào những điều dối trá, dần đánh mất chính kiến bản thân. Dường như, lúc này bạn rơi vào bẫy thao túng tâm lý của người khác. Để tránh bị  lạm dụng tâm lý bởi gaslight, bạn cần hiểu rõ những dấu hiệu của gaslight là gì giúp sớm nhận ra khi bất kể ai đó muốn điều khiển tâm lý của bạn.

Gaslight là gì?

Gaslight được định nghĩa là cách dùng những thông tin thiếu chính xác, sai trái thao túng người khác để có sự kiểm soát và sức mạnh. Người thao túng tâm lý sẽ sử dụng lời nói khiến nạn nhân không còn cảm thấy tin tưởng chính mình. Sự tự hoài nghi thường xuyên từ từ khiến nạn nhân không còn sự tự tin, dễ bị ảnh hưởng mọi người xung quanh. Quá trình này xảy ra rất chậm và khó nhận biết.

Gaslight là gì?

Lúc đầu, thậm chí bạn có thể cảm thấy tội lỗi khi nghi ngờ người khác đang thao túng tâm lý mình.

Ví dụ về các hiện tượng Gaslight là gì?

Bạn có thể quan sát được hiện tượng thao túng tâm lý ngay trong gia đình. Chẳng hạn như, khi người chồng liên tục uống rượu để say xỉn mỗi ngày. Lúc đầu, người vợ đã biết rằng chuyện nhậu nhẹt say xỉn của chồng sai và nhắc nhở nên hạn chế uống rượu bia.

Ví dụ Gaslight

Tuy nhiên, người chồng liên tục nói với người vợ rằng, anh cần uống bia, rượu cùng đối tác để phát triển trong công việc, ký kết hợp đồng và cô không hiểu gì về những khó khăn, vất vả mà anh gặp khi đi làm. Vậy là, người vợ dần tin việc uống rượu bia của chồng là đúng. Thậm chí, còn cảm thấy có lỗi khi đã khó chịu, cằn nhằn với chồng.

Ví dụ 2: Trong công ty, bạn có thể chưa nhận ra Gaslight là gì khi giao tiếp với cấp trên bởi họ sử dụng “sợi dây trói buộc vô hình” này khiến bạn buộc phải nghe lời. Họ có thể sử dụng vô vàng những lý do tốt đẹp như “bạn cần thể hiện khả năng, thế mạnh của mình” hay “chúng ta cần nỗ lực, cống hiến cho công ty”. Hay nhiều người quản lý, cấp trên còn tự cho mình là một tấm gương chuẩn mực khi làm việc 24/7 và đòi hỏi bạn phải trả lời email vào đêm muộn 2h sáng.

Thoạt đầu, những cách thao túng tâm lý này sẽ khiến bạn tưởng mình là người cần cố gắng, nỗ lực, thay đổi để thích nghi cũng như đáp ứng yêu cầu đối phương. Phải tới khi sức khỏe suy sụp, tinh thần mệt mỏi hay bị dồn ép đến chân tường mới nhận ra mình giống như những con thiêu thân.

Nguồn gốc thuật ngữ Gaslight từ đâu?

Bộ phim Gaslight

Thuật ngữ Gaslight bắt nguồn từ một vở kịch năm 1938 có tên Gaslight. Vào năm 1944, nó được chuyển thể thành một bộ phim điện ảnh cùng tên. Nhân vật chính trong bộ phim là ông Manningham đã thực hiện một loạt những hành vi lạm dung tâm lý cực kỳ hệ thống với người vợ. Và đây chính là khởi nguồn cho việc vận dụng cũng như sử dụng thuật ngữ này.

 Dấu hiệu để nhận biết Gaslighting là gì?

Nạn nhân bị gaslighting có thể sẽ cảm thấy bị mất niềm tin vào chính mình và dẫn đến lo sợ, hoang mang tột độ. Người muốn gaslight người khác sẽ thường sử dụng những chiêu trò như sau:

Dấu hiệu nhận biết Gaslighting

Nói dối

Những người muốn thao túng tâm lý bạn sẽ liên tục nói dối về  những vấn đề mà bạn biết rằng họ đang nói dối, sai sự thật. Những câu chuyện này quá hiển nhiên đến mức mà bạn sẽ không thể tin được rằng ai đó có thể nói dối cho một vấn đề như thế. Vậy nên, hãy bắt đầu đặt câu hỏi cho mọi thứ và trở nên không chắc chắn ngay cả những vấn đề nhỏ bé, đơn giản nhất.

Họ dựng ra câu chuyện hư cấu, không có thật

Người muốn gaslighting có thể nói những câu làm câu tổn thương bạn. Để rồi một thời gian sau hoàn toàn chối bỏ việc này. Thậm chí, họ còn yêu cầu bạn phải đưa ra được những bằng chứng mà họ làm tổn thương bạn. Từ đó, bạn dần có những nghi ngờ về trí nhớ cũng như sự nhân thức của mình. Bạn bắt đầu tự đặt ra những câu hỏi liệu rằng người kia có thể nói đúng hay không; dần dần chấp nhận những gì mà họ đã nói.

Họ dùng những điều bạn trân trọng để chống lại bạn

Người muốn gaslighting sẽ tận dụng những thứ bạn mà bạn trân quý nhất để chống lại bạn. Nếu bạn thích công việc của mình, họ nói công việc đó có nhiều vấn đề. Hay đối với những  có nhiều vấn đề. Đối với những người có con cái, kẻ thích thao túng tâm lý có thể sẽ đưa ra nhiều lý do vì sao bạn không nên có con. Điều này, khiến bạn không còn tin tưởng vào cả những thứ mà tưởng chừng mình rất yêu quý và trân trọng.

Họ sẽ khiến bạn không còn chính kiến

Họ sẽ khiến bạn không còn chính kiến

Một trong những hậu quả đáng sợ của thao túng là nạn nhân không thay đổi ngay mà biến thành người khác rất từ từ, chậm rãi. Nạn nhân không còn những chính kiến, suy nghĩ hay hành động của mình mà dần trở thành kẻ đi thao túng kia.

Họ liên tục dùng lời nói nhằm thao túng bạn

Thủ đoạn thường gặp ở những người muốn gaslight là gì? Người muốn gaslighting sẽ luôn dùng những câu nói vô nghĩa, rất sáo rỗng để làm bạn tin họ. Thậm chí, họ cũng sẽ có các hành động tính bạo hành bên cạnh những lời thao túng.

Họ có những lúc rất ngọt ngào với bạn

Bên cạnh những lời nói có tính sát thương, những người muốn thao túng tâm lý gaslighting cũng có những lúc ngọt ngào. Họ tỏ ra nhẹ nhàng, khen ngợi hay cổ vũ bạn cho bạn nghĩ rằng họ không phải là người xấu. Tuy nhiên, sau tất cả những lời ngọt ngào đó mục đích đằng sau của họ là chiếm được sự tin tưởng và sự phục tùng của bạn.

Họ sẽ khiến bạn cảm thấy mập mờ

Nếu bạn đề cao tính ổn định và sự rõ ràng, người thích thao túng lạm dụng tâm lý này để tạo ra sự hỗn loạn, mập mờ xung quanh nạn nhân. Nạn nhân lúc này không còn cách nào khác ngoài việc phải dựa vào người thao túng mình để sớm được ổn định.

Họ có hơi hướng đổ tội cho bạn

Những người muốn gaslight sẽ khiến bạn cảm thấy mình là người dối trá, lừa lọc dù chính họ mới là người sai. Bạn sẽ luôn cảm thấy mình là người có lỗi và phải liên tục nhận phần sai.

Họ khiến bạn nghĩ mình không tỉnh táo

Người muốn thao túng biết bạn đang cảm thấy nghi ngờ bản thân nên sẽ lợi dụng khiến cho bạn nghĩ mình không thực sự tỉnh táo. Điều này vô hình dung sẽ khiến chính bạn và những người xung quanh cho rằng những vấn đề bạn mà đang gặp không có thật. Hậu quả là bạn sẽ khó tìm kiếm cũng như nhận được sự giúp đỡ của người khác.

Họ cho rằng mọi người khác đều đang nói dối

Kẻ lạm dụng tâm lý cũng có thể nói với bạn rằng, mọi người chỉ là đang gian dối, muốn hạm hãi bạn. Bạn sẽ nhanh chóng không còn lòng tin vào bất cứ ai mà chỉ còn cách trông cậy vào họ. Tâm lý này của bạn sẽ càng khiến họ dễ dàng gaslighting bạn hơn.

Bạn có đang bị người khác thao túng tâm lý không?

Gaslighting có thể xảy ra trong mọi mối quan hệ. Bạn có thể dễ dàng bị thao túng tâm lý trong  gia đình, công việc, tình yêu hoặc trong cả những mối quan hệ khác.

Bạn có đang bị người khác thao túng tâm lý không?

Khi cảm thấy băn khoăn, nghi ngờ về khả năng mình đang bị gaslighting, hãy tự hỏi bản thân qua những câu hỏi như sau:

• Cách nhìn nhận/ quan điểm của bạn về bản thân có hay thay đổi theo ý kiến, sự tán thành hay phản đối của người khác không. Ví dụ: Bố mẹ, bạn bè, người yêu hoặc một người nào đó bạn thân thiết.
• Bạn có lo lắng, hoảng sợ quá mức trước những sai lầm nhỏ nhặt của bản thân. Ví dụ nhớ nhầm lịch thi, không kịp ăn sáng….
• Bạn có hay cảm thấy mình sai lầm trong các việc liên quan đến người ấy hay không?
• Bạn có tuân theo, tuyệt đối không làm trái ý kiến người kia một cách vô điều kiện không?

Nếu phần lớn câu trả lời đều là “Có”. Rất có thể, bạn đang bị người khác thao túng tâm lý. Không chỉ khó nhận biết, điều này còn rất khó thoát khỏi vì nó có liên quan mật thiết đến những nỗi sợ bản thân. Ví dụ như sợ không được yêu thương, sợ không được thấu hiểu, sợ bị bỏ rơi…

Tuy nhiên, bạn vẫn hoàn toàn có giúp bản thân mình thoát khỏi gaslight sau khi đã nhận biệt ra chúng.

Cách xử trí khi bị gaslight là gì?

Nếu bạn đang có những dấu hiệu bị gaslight, hãy tham khảo ngay những biện pháp dưới đây để sớm trở về bình thường, tự tin và có chính kiến nhé.

Cách xử trí khi bị gaslight

Thông báo cho người thân về vấn đề của mình

Khi bạn nhận ra mình bị thao túng, hãy cảm thông cho chính mình. Hãy đối xử một cách ân cần, tử tế cho những trải nghiệm về sự nghi ngờ và bối rối của bạn.

Viết nhật ký

Xây dựng thói quen viết nhật ký, ghi lại cảm xúc, suy nghĩ của bản thân

Nếu có đủ sự riêng tư, bạn hãy dành thói quen viết nhật ký. Bằng cách ghi chép lại những cảm giác, cảm xúc và cả suy nghĩ của mình. Thói quen này có thể mang đến cho bạn sự nhẹ nhõm. Cuốn nhật ký của riêng bạn có thể đón nhận những ấn tượng vẫn mâu thuẫn mà không cần tới sự chắc chắn. Nếu ai đó hỏi về trí nhớ của mình, bạn có thể xem lại những ghi chép đó. Nếu những đồ dùng, vật dụng xuất hiện, biến mất một cách khó hiểu, hãy chụp lại những bức ảnh một cách có chiến lược những khu vực mà bạn cho là có vấn đề.

Lắng nghe bản thân nhiều hơn

Để xây dựng lòng tin ở bản thân, bạn hãy lắng nghe những tín hiệu từ bên trong bằng cả sự hứng thú và tò mò.

Khi lắng nghe bản thân mình, những cảm giác mơ hồ dần trở nên rõ rệt hơn. Khi bạn cố gắng, luyện tập lắng nghe sẽ giúp bạn nhanh chóng lấy lại được tự tin vào nhận thức, chính kiến của mình.

Bỏ ngơ những động thái từ người thao túng bạn

Bạn cũng không cần nhất thiết phải tìm ra lý do vì sao một người nào đó đang gaslight bạn. Bạn cũng không cần dán nhãn một hành động thao túng nữa. Rất đơn giản, bạn chỉ cần nói xin chào sự bối rối và nỗi khát khao được hiểu những vấn đề đang diễn ra.

Tìm kiếm sự giúp đỡ

Tìm kiếm sự giúp đỡ của người mà bạn tin tưởng, chuyên gia tâm lý

Hỏi những người khác nhằm xác nhận rõ nhận thức của mình về sự thao túng là một việc nên làm. Hãy hỏi bất kỳ người nào mà bạn tin tưởng, ngoại trừ người mà bạn đang nghi ngờ gaslight bạn. Chắc chắn hơn, bạn cũng đừng nên hỏi những người mà có khả năng đang và sẽ bắt tay với người bạo hành bạn.

Đừng quên, thay vì đắn đo chưa biết nhận thức của mình là sai hay đúng. Hãy tìm kiếm tới những người luôn ủng hộ, tin tưởng bạn.

Xây dựng lại lòng tin bản thân

Trong quá trình sửa chữa lại mối quan hệ của mình với bản thân, những hậu quả của sự thao túng tâm lý cũng dần phai đi. Qua thời gian, ranh giới của bạn sẽ mau lành. bạn sẽ không nói với hành vi thao túng một cách tự nhiên.

Ngoài, bạn cũng có thể tìm gặp những nhà trị liệu tâm lý; hoặc người có chuyên môn trong tham vấn tâm lý. Họ sẽ giúp bạn bình tĩnh, kiểm soát cảm xúc của mình tốt hơn rất nhiều.

Trên đây là một số thông tin giải đáp về gaslight là gì mà chúng tôi đã tổng hợp và muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hãy tự nâng cao ý thức nhân thức của mình, xây dựng sự tự tin và vượt qua hiệu ứng thao túng gaslight nhé!